طرح توجیهی یعنی یک مطالعه کارشناسی شده در خصوص بررسی امکان پذیری احداث یک واحد صنعتی و یا توسعه آن. در واقع طرح امکان سنجی یا طرح توجیهی به طور کلی به معنای تجزیه و تحلیل شانس موفقیت یک فعالیت اقتصادی است؛ منظور از فعالیت اقتصادی، ایجاد و یا توسعه یک کسب و کار چه در بخش تولید و چه در بخش خدمات می باشد.

خروجی نهایی مطالعات طرح توجیهی، ارائه یک مدل تصمیم گیری به ذی نفعان و بانیان مجری طرح است که این مدل نشان دهنده دورنمایی از وضعیت تولید محصول مورد نظر در آینده می باشد. یک طرح توجیهی جامع، مستند و استاندارد این قابلیت را دارد که تمامی ابعاد اثرگذار بر پروژه را به طور دقیق مورد بررسی و کالبد شکافی قرار دهد. با استفاده از این مطالعات نقاط قوت و ضعف ایده سرمایه گذاری شناسایی شده و می توان راهکارهایی جهت مقابله با تهدید های موجود در بازار اتخاذ نمود.

شرکت ها، سازمان‌ها، موسسات مالی و سرمایه‌گذاری و بانک ها به منظور بررسی و تصمیم گیری در خصوص جنبه‌های مختلف اقتصادی، فنی و مالی طرح‌ها و پروژه های پیشنهادی، طی مراحل مختلف پیش از سرمایه‌گذاری و اجرای آنها، نیازمند انجام هر یک از مطالعات بازار , فنی و مالی می باشند. این فرآیند از مطالعه فرصت در مراحل بسیار ابتدایی پیش سرمایه‌گذاری آغاز و تا تدوین طرح‌های تجاری در مراحل نهایی سرمایه‌گذاری و اجرای طرح ادامه می یابد. این مطالعات مانند چراغی افق را بر روی مجریان سرمایه گذاران طرح ها یا پروژه ها روشن نموده و از این طریق صاحبان سرمایه می توانند قبل از اجرای طرح ها نسبت به جنبه های مختلف توجیه پذیری، ریسک ها، مسائل و موانع پیش روی و الزامات، اطلاعات و چشم انداز روشنی کسب نمایند. مطالعات طرح توجیهی در سه فاز انجام می شود که به شرح ذیل خواهد بود:

مطالعات بازار

بررسی محصول و الزامات آن از دید مشتریان، موارد کاربرد و بازارها، امکان تامین مواد اولیه، قیمت فروش در بازارهای داخلی و خارجی، عرضه و تقاضای داخلی و خارجی محصول در گذشته و پیش‌بینی آینده، تعیین شکاف بازار و سهم قابل کسب، راهبردهای ورود و نفوذ در بازار. تحقیقات بازار یا Market Research رکن اصلی بازاریابی است که تصمیم‌گیری‌ها بر پایه آن انجام می‌گیرد . تحقیقات بازار جمع آوری داده، ثبت و تحلیل سیستماتیک و هدفمند داده به منظور رفع مشکلات بازاریابی، محصولات و خدمات است که با استفاده از روش های آماری فعالیت های مرتبط با کسب و کار را ارزیابی می کند. تحقیقات بازار نقش موثری در کسب سهم بازار فروش و درک نقاط ضعف کسب و کار خواهد داشت. هدف از تحقیق بازار اشراف بر شرایط موجود و شناسایی خواسته های مصرف کنندگان و بررسی اقدامات رقبا می باشد. جمع آوری داده ها و تجزیه تحلیل آن ها، توضیح روشن و شفافی را در ارتباط با علت موفقیت و یا شکست در کسب و کارها ارائه می دهد.

مطالعات فنی

بررسی الزامات فنی و تکنولوژیکی محصول و استانداردها در بازارهای هدف، فرآیندهای تولیدی، ماشین‌آلات و دانش فنی مورد نیاز، سایر زیرساخت‌های مورد نیاز شامل زمین، محوطه سازی، ساختمان، تاسیسات، تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی، مواد اولیه مصرفی، ساختار سازمانی و نیروی انسانی مورد نیاز در دوران ساخت و بهره‌برداری، زمانبندی اجرای طرح و ارزیابی خطرات و ریسک های فنی در این بخش صورت می پذیرد.

مطالعات مالی و اقتصادی

در این بخش بررسی میزان سرمایه‌گذاری، درآمدهای حاصل از فروش، هزینه‌های دوران بهره‌برداری طرح، تعیین نحوه و مدل تامین مالی، محاسبه شاخص‌های مالی و اقتصادی طرح نظیر دوره بازگشت سرمایه، نرخ بازده داخلی (IRR)، خالص ارزش فعلی (NPV) و…، بررسی می گردد.